Heb jij je doodskist al in huis?

Confronterend idee

Wie kijkt er nou graag iedere dag naar de lijkkist waarin je straks eindigt? De kist waarin je straks zult worden gecremeerd of begraven? Het is een nogal confronterend idee dat maar weinigen zal aanspreken. Maar toch… mensen verschillen! Sommige troffen al de nodige maatregelen voor de uitvaart en alles wat daarbij komt kijken vooraf te regelen: de kist staat al thuis klaar, over de bank ligt een lijkwade gedrapeerd, de uitvaart is besproken en het graf plus persoonlijke grafmonument is al gekocht.

Interviews en foto’s

Saskia Aukema – bekende fotografe van documentaires – sprak met mensen die wél hun uitvaart en wat er bij komt kijken geregeld hadden. Dat leidde tot een bijzondere foto’s en onthullende interviews. Te zien in het uitvaartmuseum Totzover op de Oosterbegraafplaats in Amsterdam.

Doodskleed in je uitzet?

In Nederland was het,  (nog niet eens zo lang geleden)  gebruikelijk dat in de uitzet een wit katoenen doodskleed zat. Soms werd het zelfs op als huwelijkscadeau gegeven. Of om voorbereid te zijn op de onvermijdelijke dood. Als een jaarlijkse traditie, werd de lijkwade zorgvuldig gewassen en gestreken. Gewoon huishoudelijk werkje of toch ook als herinnering aan de eigen sterfelijkheid?

“De dood daar heb ik gewoon niet zoveel mee…”

Tegenwoordig proberen we de dood en de gedachte daar aan zo lang mogelijk buiten de deur te houden. We vieren liever het leven en de jeugd en ontkennen dat we ouder worden en uiteindelijk zullen sterven. Dat ouderdom meestal komt met gebreken en lijden. Liefst blijven we jong en vitaal tot aan het moment van sterven. Wellicht verklaart dat waarom iemand  grappig bedoeld opmerkte “De dood daar heb ik gewoon niet zoveel mee…”

Verandering in de lucht?

Toch lijkt dit te veranderen: Nieuw-Zeeland zijn inmiddels de eerste kistclubs ontstaan waarvan de leden hun eigen kist bouwen en wedijveren om de mooiste creatie. Het van oorsprong Japanse gebruik waarbij in de eigen kist wordt proefgelegen – past deze kist mij wel? – wint aan ook in Nederland aan populariteit.

Voorbereid?

Nederlandse uitvaartondernemers nodigen ons uit om onze wensen omtrent de uitvaart vast te leggen. Zodat de nabestaanden een passende uitvaart kunnen organiseren die passend is. En grafmonumenten worden vaker al voor het overlijden ontworpen en geplaatst. . Voorbeeld is een familiegraf op begraafplaats Zorgvlied. Het is al lang geleden geplaatst en (gelukkig) tot op heden nog leeg.

Expositie museum Totzover

Het museum Totzover organiseerde de expositie “De Kist al in huis” met foto’s en verhalen van Saskia Aukema.  Link naar de expositie “De Kist al in huis” 

De mensen die in deze tentoonstelling worden gefotografeerd, vieren en omhelzen het leven, maar negeren de dood niet. In plaats daarvan nemen ze deel.

Saskia Aukema

Saskia Aukema is een Nederlandse journalist en fotograaf. Ze houdt van ‘slow journalism’. Mooie verhalen die zich geleidelijk ontwikkelen. Hoe levensbeslissingen het leven en de identiteit van mensen bepalen. Naast haar werk voor Trouw, kreeg haar breed tentoongestelde fotoreeks zoals Veiled nationale bekendheid in 2016 en 2017. Ook de twee publicaties van haar, Bekeerd (2014) en Veiled (2017), trokken veel aandacht.

Jeroen Stok

Dit artikel werd geschreven door Jeroen Stok.  Jeroen is beeldhouwer en ontwerpt behalve grafkunst ook RVS sculpturen en kunst in opdracht. Gestileerde moderne kunstwerken die een opvallend lichte en positieve uitstraling hebben. Het ontwerpen van grafmonumenten in samenspraak met nabestaanden is een belangrijk onderdeel van zijn werk, dat meestal meer betekenis heeft voor mensen dan een “gewoon” kunstwerk.